Zawiera ona kompleksową analizę przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej dotyczących konkurencji i handlu, oraz szereg propozycji, które mają pomóc całej gospodarce europejskiej w rozwiązaniu problemu subsydiowania przez kraje spoza Unii Europejskiej swoich produktów, wypaczając przez to zasady zdrowej i uczciwej konkurencji. Dotyczy to również stoczni i firm współpracujących z nimi, o co przedstawiciele tej branży zabiegali od lat.
O komentarz poprosiliśmy dyrektora Biura Związku Pracodawców FORUM OKRĘTOWE Ireneusza Karaśkiewicza:
- Czym jest owa „BIAŁA KSIEGA w sprawie wyrównania szans w zakresie dotacji zagranicznych”.
Jest to dokument autorstwa samej Komisji Europejskiej, który zawiera kompleksową i co ważne - krytyczną – analizę dotychczasowych przepisów Unii Europejskiej dotyczących konkurencji, handlu, zamówień publicznych i sposobów finansowania. Zasadniczo stwierdza, że jakkolwiek przepisy Unii Europejskiej przyczyniły się do zachowania równych szans działania na rynku wewnętrznym w odniesieniu do subwencji pochodzących z państw członkowskich UE, to nie zrobiły tego w odniesieniu do subwencji pochodzących z krajów spoza UE, mimo że naruszają one zasady uczciwej konkurencji na rynku UE.
BIAŁA KSIĘGA uznaje również, że subwencje zagraniczne mogą być spowodowane celami politycznymi i strategicznymi, takimi jak: ustanowienie silnej obecności w UE oraz przejęcie i transfer technologii do zakładów produkcyjnych poza UE. Wreszcie BIAŁA KSIĘGA uznaje, że firmy z UE nie zawsze mają szansę konkurowania z firmami korzystającymi z zagranicznych subwencji, przy czym te ostatnie są w stanie przedstawić bardziej korzystniejsze oferty, często poniżej kosztów produkcji. Czytając ten dokument pod pojęciem „subwencje zagraniczne” należy rozumieć „subwencje chińskie”.
- Jaki jest główny powód wydania owej BIAŁEJ KSIĘGI?
Docelowo – obrona przemysłu i wytwórczości w UE przed nieuczciwą konkurencją, pochodzącą z krajów spoza UE. Otóż po kompleksowej analizie istniejących przepisów UE dotyczących konkurencji, handlu, zamówień publicznych i finansowania, w BIAŁEJ KSIĘDZE stwierdzono, że przepisy te zawierają zasadnicza lukę regulacyjną, ponieważ nie chronią rynku przed wyrobami subwencjonowanymi pochodzącymi spoza obszaru UE, przez co wypaczają rynek i narażają na upadek całe sektory wytwórcze w Europie. Doświadczyła tego również branża okrętowa, od lat zmagająca się z konkurencją krajów z dalekiego wschodu, głownie z Chin i Korei Południowej, które – w przeciwieństwie do krajów członkowskich UE - w sposób nieskrępowany stosują różnego rodzaju subwencje rządowe wspierające ich producentów. Aby rozwiązać ową lukę regulacyjną w istniejących przepisach UE, BIAŁA KSIĘGA proponuje szereg działań zwanych „modułami”, których celem jest wyeliminowanie tych nierówności.
- Jaki szanse widzi dla siebie przemysł okrętowy w Europie w kontekście BIAŁEJ KSIĘGI?
BIAŁA KSIĘGA dotyczy całej gospodarki Unii, ale wreszcie wychodzi naprzeciw temu, o co branża okrętowa zabiegała od lat. Oferuje ona wiele sposobów budowania konkretnych i skutecznych środków w celu osiągniecia równych szans w konkurencji z krajami stosującymi subsydia. Proponuje np. ustanowienie ogólnego instrumentu monitorowania rynku, który będzie monitował i wychwytywał wszystkie możliwe sytuacji, w których zagraniczne subsydia mogą powodować zakłócenia na jednolitym rynku EU i wdrażać akcję korekcyjną. Obecnie dokument wszedł w fazę konsultacji, która potrawa do 23 września 2020. W oparciu o efekty końcowe tychże konsultacji Komisja Europejska planuje wprowadzić w życie odpowiednie regulacje prawne już w roku 2021.
- Jak w tym wszystkim uczestniczy FORUM OKRĘTOWE?
Jesteśmy członkiem SEA Europe, organizacji lobbystycznej reprezentującej interesy całego europejskiego przemysłu okrętowego w Brukseli przed organami Unii Europejskiej. Z kolei SEA Europe jest członkiem szerszego aliansu – AEGIS Europe – organizacji zrzeszającej grupy reprezentujące przemysł wytwórczy w Europie. Organizacja ta niezwykle energicznie od lat alarmuje i lobbuje na rzecz zmiany regulacji UE, tak by przeciwdziałać konkurencji chińskiej wykorzystującej luki prawne, przez co zakłóca zasady zdrowej i niesubsydiowanej przez państwo konkurencji. W rozmowach z organami UE SEA Europe tworzy alianse z organizacjami, których łączą wspólne problemy, gdyż tylko głos silnych jest tam słyszalny, co zwiększa szanse na skuteczność lobbowania. W trakcie regularnych okresowych telekonferencji przekazywane są nam i omawiane na bieżąco propozycje kolejnych kroków. SEA Europe współpracuje z najwybitniejszymi kancelariami prawnymi specjalizującymi się w prawie europejskimi dotyczącymi naszej branży, które przygotowują propozycje w wyżej wspomnianym procesie konsultacyjnym. Cel jest jeden – obrona przemysłu okrętowego i związanych z nim miejsc pracy w Europie przed subsydiowaną konkurencją pochodzącą z krajów spoza Unii Europejskiej.
- Ta BIAŁA KSIĘGA to chyba historyczne wydarzenie?
Bez wielkiej przesady można tak powiedzieć. Poczekajmy jeszcze na efekty końcowe, ale otworzyła się wreszcie ogromna szansa na zmiany. Lata cierpliwego apelowania przez sektor stoczniowy o otworzenie oczu przez organy Unii Europejskiej na to, że regulacje dotyczące konkurencji i handlu mają istotne luki prawne umożliwiające nieuczciwą konkurencję krajów spoza UE np. poprzez subsydiowanie produkcji i wypaczanie zasad wolnego rynku w czym brylowały Chiny, wreszcie przyniosły pozytywny efekt.
- Czy efekt COVID-19 pomógł sprawie?
Może zabrzmi to dziwnie, ale w tym wypadku ten wirus rzeczywiście nam pomógł jak katalizator i sprawy uległy przyspieszeniu. Spowodował przebudzenie, wręcz wstrząs i potrzebę szybkiego działania w organach decyzyjnych UE. W trakcie kiedy europejskie stocznie i zakłady wytwórcze stały zamknięte lub mocno ograniczyły produkcję z powodu pandemii, stocznie chińskie wyszły z niej wcześniej i rozpoczęły produkcję. Chińscy brokerzy bardzo się wówczas zaktywizowali, oferując budowę statków po cenach znacznie poniżej kosztów produkcji. Trudno odebrać taką aktywność inaczej, niż chęć wykorzystania trudnej sytuacji konkurenta, i próbę brutalnego wyparcia go z rynku. Zjawisko to dotyczyło wielu branż wytwórczych w Europie, nie tylko stoczniowej. Efekt jaki osiągnęli owi akwizytorzy był jednak dokładnie odwroty od zamierzonego – to co na naszych spotkaniach z przedstawicielami Komisji Europejskiej toczyło się latami na niekończących się i przegadanych zebraniach, nie przynoszących żadnych widocznych efektów, nagle zamieniło się w konkretne działanie. Wydana BIAŁA KSIĘGA jest pierwszym tego efektem, a finalizacji w postaci konkretnych regulacji spodziewamy się równie szybko.
- Firmy europejskie korzystają jednak obecnie z pomocy rządowej związanej z negatywnym efektem COVID-19?
Nie należy mylić tych dwóch rzeczy. Wsparcie rządowe związane z kryzysem COVID-19 jest ograniczone czasowo, ściśle kontrolowane przez Komisje Europejską i ma określony cel, tj. zapewnieniu przetrwania sektorów gospodarki najciężej uderzonych przez pandemię. Natomiast wieloletnie zagraniczne subsydiowanie produkcji pochodzącej spoza Unii Europejskiej ma na celu podbój rynku UE i wyeliminowanie niektórych sektorów produkcyjnych w Europie. Czas braku reakcji Unii Europejskiej na te praktyki właśnie dobiegł końca.